علیرضا شجاع نوری که سکان مدیریت بیست و نهمین جشنواره بین المللی فیلم های کودکان و نوجوانان را به عهده گرفته بود حال با این تصمیم قرار است در مهرماه سال جاری جشنواره فیلم های نوجوانان را در همدان برگزار کند و البته هنوز زمان و مکان برپایی جشنواره فیلم های کودکان به طور قطعی اعلام نشده است.
دبیر جشنواره فیلم های نوجوانان به سئوالاتی درباره چرایی این تفکیک به شکل رسمی پاسخ داد.
دبیر جشنواره بین المللی فیلم های نوجوانان دلایل تفکیک جشنواره به دو بخش کودک و نوجوان را امری بدیهی دانست و گفت که باید پرسید چرا این تفکیک تا کنون انجام نشده بود؟ وی همچنین تاکید کرد تصمیم بر تفکیک جشنواره به دو بخش کودک و نوجوان عجولانه نبوده است و اگر ضعفی در این بخش وجود دارد به دلیل ضعف در اطلاع رسانی و روشن نکردن ذهن جامعه و سینماگران بوده است.
یکی دیگر از محورهای این گفتگو تفاوت نیازهای کودکان و نوجوانان و تفاوت های بین نسلی بود که دبیر بیست و نهمین جشنواره فیلم‌های کودکان و نوجوانان درباره آنها صحبت کرد.
گفتگو با علیرضا شجاع نوری دبیر جشنواره فیلم‌های نوجوانان را می خوانید:
* تفکیک جشنواره فیلم‌های کودکان از نوجوانان سئوالات بسیاری را در بین سینماگران و اهالی رسانه ایجاد کرد که پاسخ مشخصی هم تاکنون به آنها داده نشده است. به عنوان دبیر بیست و نهمین جشنواره بین المللی فیلم های نوجوانان درباره روند مشاوره‌ها و جلساتی که به چنین تصمیمی منجر شد، توضیح دهید.
- تفکیک جشنواره فیلم‌های کودکان و نوجوانان به دو بخش کودکان و نوجوانان امری بدیهی بود و باید پرسید که چرا این تفکیک تاکنون اتفاق نیفتاده بود. بخش رقابتی فیلم‌های کودکان و نوجوانان ۲۰ سال پیش در دل جشنواره فیلم فجر برگزار می شد و در همان سال‌ها و در اولین اقدام جشنواره فیلم های کودکان و نوجوانان را از جشنواره فیلم فجر جدا کردیم و به طور مستقل به شهر اصفهان بردیم و من دبیری آن را برعهده گرفتم. آن تصمیم برای آن زمان یک ضرورت بود و شرایط اجتماعی هم به گونه ای بود که می شد این دو گروه سنی را با همدیگر در یک جشنواره دید اما با گذر زمان و تغییرات اجتماعی و نسلی دیگر نمی شود این دو گروه سنی را با هم دید و برایشان یک جشنواره سینمایی برگزار کرد.
در سال‌های اولیه برگزاری این جشنواره تفاوت بین نسل ها ۲۰ تا ۲۵ سال بود و زمانی که ویدیو وارد خانه ها شد این تفاوت نسلی به ۱۰ سال رسید ولی بدون اغراق در حال حاضر این فاصله بین ۱ تا ۲ سال تعریف می شود. کودکی که کلاس سوم دبستان است به سختی حرف های کودک کلاس دوم را می فهمد. با وجود چنین فاصله بین نسلی نمی توان هم کودکان و هم نوجوانان را از یک زاویه نگاه کرد و باید بپذیریم که هریک از آنها نیازهای ویژه خود را دارند.
* و البته این تفاوت‌ها در عرصه تولیدات سینمایی هم بروز و ظهور دارد و نوع آثاری که برای این دو گروه سنی نیاز است با یکدیگر فرق دارد.
- دنیای کودک سراسر فانتزی است و به اصطلاح سرشان بالای ابرها است اما نوجوانی آغاز دورانی است که انسان می خواهد پاهای خود را زمین بگذارد و در عین حال سرش در ابرها است و از دنیای فانتزی خود جدا نشده است. دوران نوجوانی، دورانی است که غرور شکل می گیرد و فرد خودش را پیدا می کند و به راحتی نمی پذیرد که در جمع کودکان قرار گیرد و ترجیح می دهد در جمع بزرگترها باشد. حال با چنین دیدگاهی چگونه می‌شود برای این دو گروه سنی یک جشنواره سینمایی برگزار کرد.
برای طیف کودک و نوجوان بنا بر نیازهای فرهنگی متفاوتی که دارند خوراک مناسب تهیه کرد و باید به این مساله دقت ویژه داشته باشیم که کودک و نوجوان دنیای مجزا از یکدیگر دارند.
همین دیدگاه در تولید فیلم‌هایی برای کودکان و نوجوانان و همچنین برپایی جشنواره‌های سینمایی برای آنها باید مدنظر قرار گیرد.
* تفکیک جشنواره به دو بخش کودک و نوجوان در حالی مطرح می شود که این رویداد سینمایی به دلیل نداشتن خوراک مناسب تا پای تعطیلی رفت و خود شما نیز در نخستین نشست رسانه ای عنوان کردید که اصل را بر صداقت می گذارید و اگر فیلم مناسب نداشته باشید جشنواره را تعطیل می کنید.
- قبول ندارم که شرط لازم و کافی برگزار کردن جشنواره داشتن فیلم تولیدی برای کودک و نوجوان است. فرض کنید هیچ فیلمی در زمینه کودک و نوجوان تولید نشود آیا به دلیل نداشتن تولید و خوراک مناسب داخلی نباید جشنواره کودکان و نوجوانان داشته باشیم؟ آیا باید یک جریان فرهنگی را که ۲۹ سال ریشه دارد تعطیل و یا از چرخه سینما حذف کنیم؟
* طبیعتا تعطیلی و یا حذف راهکار مناسبی نیست.
- بله دقیقا. بنابراین یکی از ماموریت های جشنواره این است که بازار تامین خوراک فرهنگی برای کودکان و نوجوانان را رونق دهد و در این راستا وظیفه دارد ضرورت ها را بیش از گذشته نشان دهد. یکی از ضرورت ها ایجاد دلگرمی برای سینماگران و البته بچه های این سرزمین و خانواده‌هایشان است و چون ضرورت ها و دغدغه هایی از این دست وجود دارد باید زمینه برگزاری چنین جشنواره ای را برای کودکان و نوجوانان فراهم کرد.
ضمن اینکه در سئوال خود عنوان کردید که در نشست خبری گفته ام ترسی از تعطیلی جشنواره ندارم که متاسفانه از این صحبت من برداشت درست نشد. چون من گفتم ترسی ندارم آن بخش از جشنواره را که خوراک مناسب فرهنگی ندارد، برگزار نکنم. این سخن به این معنا نیست که اگر خوراک مناسب فراهم نبود جشنواره را تعطیل می کنیم. از همین رو باید قدم در راه بگذاریم و با هر بضاعتی که داریم پیش رویم بعد متوجه خواهیم شد که همراهانی از نیمه راه به ما اضافه خواهند شد.
* بر فرض که آثار مناسب در بخش مسابقه ملی وجود نداشته باشد، آیا جشنواره فیلم نوجوان را منحصر به نمایش آثار در بخش بین الملل می کنید؟
- فرض زمانی قابل تحلیل و بررسی است که واقعا فیلم ایرانی در جشنواره ویژه نوجوانان وجود نداشته باشد، اما خوشبختانه فیلم‌های خوب و با کیفیت در بخش مسابقه ملی موجود است.
* طبق آمار چند فیلم ایرانی در بخش ملی و بین المللی وجود دارد؟
- ۱۲ فیلم ایرانی در بخش مسابقه ملی پذیرفته شده که همه فیلم های خوب و با کیفیتی هستند و ۹ فیلم خارجی هم در بخش بین الملل حضور دارد بنابراین همه امور طبق برنامه پیش می رود.
حال نکته‌ای که باید بدان تاکید کنم این است که جشنواره را صرفا برای نفس برگزاری جشنواره نباید برپا کرد بلکه هر جشنواره ای باید برای سینما بازدهی خوبی داشته باشد. با این اوصاف نمی خواهیم تعدادی فیلم بی کیفیت در جشنواره نمایش دهیم و بعد هم کاتولوگ منتشر کنیم و بگوییم که همه امور به خیر و خوشی تمام شد. اگر بر کیفیت آثار اصرار داشتم و دارم به این دلیل است که فیلمسازان متوجه کاستی های خود باشند و بداند که دیگر هیچ فیلمی به راحتی در جشنواره پذیرفته نخواهد شد. در صورت رعایت و ارزیابی استانداردهای کیفی در پذیرفتن آثار است که متوجه فقر و یا پتانسیل های موجود در این عرصه می شویم.
* پس بهتر است سینمای کودک و نوجوان ایران یک بار هم شده با خودش صادق باشد.
- اتفاقا اگر من هم گفتم اصل را بر صداقت گذاشته ایم، منظورم صداقت توام با کیفیت در پذیرش فیلم ها بوده است.
تا آخرین لحظات برگزاری جشنواره اگر متوجه شوم که فیلم خوبی وجود دارد، خودم سراغ کارگردان آن می روم و او را به جشنواره دعوت می کنم. ما در جشنواره فیلم‌های نوجوانان جایی برای فیلم های ضعیف نگذاشته ایم و همه تلاش خود را کرده ایم تا فیلم ضعیف وارد جشنواره نشود. به نظر من نتیجه این سخت گیری این می شود که می توانیم به ظرفیت ها سینمای کودک و نوجوان پی بیریم. بنابراین اگر گفتم ترسی از حذف بخش مسابقه ملی ندارم به دلیل بالا بردن کیفیت آثار بوده است و درست در زمانی که حرف از حذف می زدم در عین حال دعا می کردم که فیلم خوب و با کیفت به جشنواره برسد و و خوشبختانه الان آثار از کیفیت لازم برخوردار هستند.
* برخی منتقدان که به طرح تفکیک بخش کودکان از نوجوانان در جشنواره انتقاد دارند، معتقد هستند که بزرگترین سرمایه سیاستگذاران برپایی این رویداد سینمایی المپیاد فیلمسازی نوجوانان است و چون این ایده را برای این دوره داشتید سراغ تفکیک و اولویت دادن به بخش نوجوانان رفته اید.
- قبل از پاسخ به این سئوال، لازم می دانم درباره کارکرد المپیاد فیلمسازی نوجوانان توضیحاتی ارائه دهم. هدف از برگزاری المپیاد فیلمسازی نوجوانان تعریف حرفه فیلسازی به عنوان یک هنر در دسترس و همچنین ارائه فرصت به نوجوانانی است که تازه آغاز راه هستند.
نوجوان پر از حرف، حس و فکر است و در این مسیر چیستی دغدغه ذهنی آنها مهم نیست بلکه مهم فرصت دادن به آنها برای بیان حرف‌هایشان است و خوشبختانه این فرصت به نوجوانان سراسر ایران داده شده تا با ساخت فیلم های ۳ دقیقه ای حرف خود را بیان کنند. در حال حاضر مجموع فیلم های انتخاب شده در این بخش بیش از ۸۰ فیلم است و جز یک یا دو استان که یک فیلم داشتند، بقیه استان ها با ۳ فیلم در المپیاد فیلمسازی نوجوانان شرکت کردند.
* با این اوصاف بخش عمده ای از کار جشنواره فیلم های نوجوانان را المپیاد فیلمسازی به خود اختصاص داده است.
- سعی کردیم بخش خوب و نتیجه بخشی را برگزار کنیم و از همین فرصت هم استفاده می کنم و از رسانه ها درخواست دارم بخش عمده ای از توجه خود را بر المپیاد فیلمسازی نوجوانان معطوف کنند زیرا نوجوانان برای اولین بار است که با این المپیاد فیلمسازی وارد جامعه می شوند و می خواهند به عنوان یک شهروند صاحب فکر و ایده با اجتماع پیرامون خود مواجه شوند. توجه و تمرکز سیاستگذاران جشنواره هم بر آموزش مستقیم و یا غیر مستقیم نوجوانان بوده است.
ما فیلم های موجود در جشنواره را با معرفی فیلمساز و صحبت درباره آثار نمایش می دهیم. به این معنا که از شیوه های مرسوم و کلاسیک فیلم دیدن خارج می شویم و چگونه فیلم دیدن، چگونه برخورد کردن با فیلم و چگونه گوش دادن به نقد و نظر دیگران را هم آموزش می‌دهیم.
برگزاری جشنواره برای من صرفا برگزاری رویدادی سینمایی به شکل یک رسم نیست بلکه به باور من ماموریت جشنواره انتقال تجربه است و دوست دارم جشنواره ای برگزار کنم که دستاورد قابل عرضه ای برای مردم داشته باشد و اگر چنین دستاوردی برای مردم وجود نداشته باشد اگر بهترین جشنواره دنیا هم باشد انگیزه ای برای برگزاری آن ندارم. یکی از دلایلی که کارهای دیگر خود را کنار گذاشتم و روی برگزاری این جشنواره متمرکز شده ام این است که حس می کردم می توانم به نوجوانان که آینده این سرزمین هستند کمک کنم و تجربه های مفید در حوزه آموزش و آیین استفاده از محصولات فرهنگی مانند سینما را از طریق جشنواره به آنها منتقل کرد. برای من هیچ پدیده ای به اندازه خوشحال کردن مردم سرزمینم اهمیت ندارد بنابراین برای بالا بردن کیفیت جشنواره مسیرهای درستی را امتحان می کنم و از مهمان های دعوت شده در این بخش می خواهم که تجربه های خود را با نوجوانان در میان بگذارند.
* در صورت موفقیت در المپیاد نوجوانان در این دوره، آیا این امکان وجود دارد که از دوره های بعد این بخش به شکل بین المللی برگزار شود؟
- بله قطعا این امکان وجود دارد. مطمئن هستم اگر این بخش از جشنواره سه دوره برگزار شود دیگر به راحتی نمی توان آن را کنار گذاشت. هدف المپیاد فیلمسازی نوجوان ها این نیست که همه ایرانی ها فیلمساز شوند بلکه هدف این است که ایرانی ها با فیلم به عنوان یک مقوله ی آشنا و در دسترس برخورد کنند. من فکر می کنم اگر المپیاد فیلمسازی فراگیر شود دیگر شبکه های ماهواره ای و سریال های درجه چند ترکیه طرفدار نخواهد داشت.
منبع:مهر
